„Czołem ojczyźnie, szponem wrogowi!”- to historyczne zawołanie członków Towarzystwa Gimnastycznego ,,Sokół’’, formacji której początki sięgają II połowy XIX wieku. W gminie Garbów od pewnego czasu działa jego gniazdo, podległe TG ,,Sokół” w Lublinie. Możemy być dumni, że z naszą gminą związani byli wybitni Polacy – narodowcy, członkowie ,,Sokoła”: Józef Nakonieczny (poseł Dumy Państwowej), Stanisław Witalis Moskalewski (pierwszy wojewoda odrodzonej Polski), Feliks Moskalewski (kierował lubelskim Sokołem w okresie międzywojennym) oraz Zygmunt Broniewskiego ps. Bogucki (p.o. Komendanta Głównego Narodowych Sił Zbrojnych). Warto zapoznać się z historią i obecną działalnością ,,Sokoła”:
,,Sokół’’ jest organizacją ideowo-wychowawczą, która dała początek ruchowi skautowemu w Polsce, a jej członkowie przyczynili się do powstania Związku Harcerstwa Polskiego. Celem działalności ,,Sokoła’’ jest podnoszenie formy duchowej i fizycznej społeczeństwa, poprzez wyrabianie w nim karności, ofiarności i odpowiedzialności za swoje czyny oraz poczucia obowiązku wobec państwa i miłości do ojczyzny. Ideał wychowawczy do którego dąży jest zgodny z zasadami wiary katolickiej i moralności. Jest organizacją apolityczną, jednak jego ciągłe zaangażowanie w rozwijanie tożsamości narodowej sprawia, że od zawsze stanowi on część szeroko rozumianego ruchu narodowego.
Pierwsze gniazdo ,,Sokoła’’ zostało założone w lutym 1867 r. we Lwowie. W słowiańskiej tradycji dalekowzroczny sokół kojarzony był z wolnością, wytrwałością, siłą i niezawodnością w ataku, dlatego doskonale zastępował symbolikę orła, która była zakazana przez zaborców. Wówczas działania Towarzystwa ukierunkowane były przed wszystkim na ochronę tożsamości narodowej Polaków. Na terenach parafii i w domach prywatnych prowadzono wykłady z zakresu literatury i historii Polski, powstawały biblioteki, chóry i grupy recytatorskie, zaś w zniszczonych po powstaniu styczniowym szlacheckich dworach organizowano konspiracyjne zajęcia z dziedziny wojskowości. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości działalność ,,Sokoła’’ nadal utrzymywała się na wysokim poziomie, jednak ponieważ jego członkowie od początku związani byli z ruchem narodowym, nie cieszył się on przychylnością władz skupionych wokół postaci J. Piłsudskiego i z czasem zaczął być marginalizowany. W czasie II wojny światowej członkowie ,,Sokoła’’ służyli w oddziałach Narodowej Organizacji Wojskowej i Narodowych Sił Zbrojnych. Byli szczególnie prześladowani przez obu okupantów, ponieważ Niemcy i Rosjanie doskonale wiedzieli, że to właśnie z tej organizacji wywodziły się kadry oficerskie, szkolone w trakcie przysposobienia wojskowego. Po wojnie prześladowania członków ,,Sokoła’’ nie ustały. Komuniści aresztowali tysiące żołnierzy podziemia, zaś w 1948 r. zdelegalizowali całą organizację, a jej bogate mienie skonfiskowali. Próbę reaktywowania „Sokoła” podjęto w 1956 r. Jednak, mimo tzw. odwilży, komuniści nie pozwolili, aby sokole wartości i idee powróciły do życia publicznego. Do jego ponownej rejestracji doszło dopiero w 1989 r.
Obecnie ,,Sokół’’ zrzesza blisko 8 tys. członków i podobnie jak przed laty prowadzi działalność na dwóch obszarach. Pierwszy związany jest z ideą w ,,zdrowym ciele zdrowy duch’’, dlatego jego działania skupione są wokół aktywności fizycznej. Lubelskie gniazdo ,,Sokoła” organizuje letnie i zimowe obozy dla młodzieży, zajęcia sportowo-rekreacyjne dla szkół i podczas festynów rodzinnych, prowadzi szkolenia strzeleckie i wspinaczkowe, jest również organizatorem Ogólnopolskich Zawodów Strzeleckich o Puchar Żołnierzy Wyklętych oraz stażu Polskiego Systemu Walki Wręcz ,,Haller’’. Poza tym organizuje spływy kajakowe oraz rajdy piesze poświęcone pamięci działaczy narodowych i żołnierzy podziemia antykomunistycznego. Jeden z nich odbył się na terenie Garbowa i Woli Przybysławskiej. Drugim obszarem jego działalności jest aktywność kulturalno-oświatowa. ,,Sokół’’ jest partnerem i organizatorem wielu konferencji, koncertów piosenek patriotycznych oraz pokazów filmowych o tematyce religijnej, historycznej i związanej z obroną życia od poczęcia. Ostatnio przy jego udziale w Garbowie został wyświetlony film pt. ,,Tajemnica Tajemnic. Prawdziwa historia ocalenia Polski i świata”. Poza tym ,,Sokół” organizuje pielgrzymki w miejsca kultu religijnego oraz włączył się w Polską Krucjatę Różańcową za Ojczyznę.
Taki charakter działań ,,Sokoła’’ pozwala połączyć sport i zabawę z formacją duchową młodzieży. Skutkiem jego wychowawczych działań jest Człowiek, który jest dobrym katolikiem, polskim patriotą i niezłomnym szerzycielem wyznawanych zasad. Dowodem tego jest fakt, że z ,,Sokołem’’ związanych było wielu wielkich Polaków, min: przedstawiciele rodu Zamoyskich, Adam Asnyk, Jan Kasprowicz, Wincenty Pol, Henryk Sienkiewicz, gen. Haller, gen. Arciszewski, Roman Dmowski, Ignacy Paderewski, a także Jan Paweł II, o. Mieczysław Krąpiec, Zygmunt Balicki, Marian Seyda i wielu innych. Z Sokołem związana była również Maria Konopnicka, to właśnie dla sokolej braci na obchody 500-lecia bitwy pod Grunwaldem, napisała ona słowa ,,Roty’’. Warto również wiedzieć, że członkowie ,,Sokoła’’ rozegrali pierwszy w dziejach ziem polskich prawdziwy mecz piłki nożnej, a premierowy gol padł już w 6 min. spotkania.
Historia działalności Towarzystwa Gimnastycznego ,,Sokół’’ jest niezwykle ciekawa, a idee które mu przyświecają – bardzo wartościowe. Niestety czasy komunizmu zamazały w świadomości wielu Polaków fakt istnienia tej pięknej organizacji, dlatego też warto przywracać pamięć o ,,Sokole’’ i uczestniczyć w jego ciekawych inicjatywach.
Zachęcam do odwiedzania strony internetowej: tgsokol.lublin.pl/index.php
Monika Smolak
Źródła:
tgsokol.lublin.pl/home/3-aktualnosci/34-rajd-w-hodzie-bohaterom-garbow-14-maja-2011
www.niedziela.pl/artykul/95654/nd/%E2%80%9ECzolem-ojczyznie-szponem-wrogowi%E2%80%9D
